Εφηβική Λέσχη Ανάγνωσης

Όχι στο μίσος, ναι στη διαφορετικότητα, όχι στο ρατσισμό, ναι στην υποδοχή του ξένου και αλλοεθνή στη χώρα μας, όχι στην ομοφοβία, ναι στη γνώση της ομοφυλοφιλίας και αποδοχή κάθε είδους ομόφυλης σχέσης (ακόμη κι αν δεν γνωρίζουμε καλά καλά τι είναι ετερόφυλη σχέση), όχι στη βία και στο μπούλιγκ, ναι στο διάλογο και τη φιλία, όχι στη Χρυσή Αυγή, όχι στον εθνικισμό, όχι στο φασισμό, ναι στον διεθνισμό, ναι στις δημοκρατικές διαδηλώσεις για την ειρήνη, ναι στην αλληλοκατανόηση, στην ισότητα μεταξύ των ανθρώπων και μεταξύ όλων των λαών, κυρίων των γειτόνων μας...

Με λίγες γραμμές περιγράφω το περιεχόμενο λογοτεχνικών βιβλίων που προτείνονται από πολλούς/ές εκπαιδευτικούς σε γυμνασιόπαιδα... Εικάζω ότι ανάλογο είναι και το θέμα των συζητήσεων που γίνονται μέσα στην τάξη...

Θα με ρωτήσει κάποιος, με παράξενο ύφος... "Πού διαφωνείς ρε φίλε;"

Δυσκολεύομαι να απαντήσω αμέσως... Διότι δεν υπάρχει διαφωνία επί της αρχής. Υπάρχει διαφωνία επί της διαδικασίας και επί της ιεραρχίας των πραγμάτων...

Ρώτησε ο δημοσιογράφος τον συγγραφέα Ισίδωρο Ζουργό: "Ποια είναι τα παιδικά και εφηβικά σου διαβάσματα;". Κι εκείνος απάντησε "Όλο το έργο του Ιουλίου Βερν και κατόπιν, σιγά σιγά, το έργο όλων των κλασσικών Ελλήνων λογοτεχνών των εκδόσεων Εστία" (εννοεί τη διάσημη λογοτεχνική σειρά με Καραγάτση, Τερζάκη, Βενέζη, Παπαδιαμάντη κτλ στο γνωστό μικρό δεμένο σχήμα).

Στην περίπτωσή μου, Ιούλιος Βερν, Έρμαν Έσσε, Κάρολος Ντίκενς, Στρατής Μυριβήλης και μπόλικη χριστιανική ανώνυμη λογοτεχνία των εκδόσεων Ζωή και Σωτήρ με συγκεκριμένα ηθικά πρότυπα.

Έρχομαι στις κόρες μου... Η πρωτότοκή μου, 15 χρόνων πλέον, έχει κυριολεκτικά τσακίσει το έργο του Γιάννη Καλπούζου, του Ισίδωρου Ζουργού, του Νταν Μπράουν και παλαιότερα της Πηνελόπης Δέλτα. Επιπλέον, ως κάτοχος proficiency Αγγλικών, μελετά Charles Dickens Great Expectations, David Copperfield, αλλά και Harper Lee To kill a mocking-bird, Jack London Call of the wild, White fang.  Η δευτερότοκή μου, ως παιδί του δημοτικού σχολείου είναι βουτηγμένη μέσα στα παραμύθια... Από τον Γκράχαμ Γκριν ως το δίτομο των Ελληνικών Παραμυθιών του Μέγα, κι από την γαλάζια σειρά των εκδόσεων Μίνωας, μέχρι την Πηνελόπη Δέλτα και τον Ιούλιο Βερν.

Δεν έχω πρόθεση ούτε να κομπορρημονήσω ούτε να το παίξω κάποιος, ως γονιός ή παιδαγωγός ή ειδήμων... Μια ένσταση καταθέτω...

Όταν προσφέρουμε ιδεολογικοποιημένη πρόταση περί βίας, διεθνισμού, φιλίας, αντιφασισμού κτλ κτλ, πρέπει να λαμβάνουμε υπ' όψιν σε ποιον απευθυνόμαστε και τι επιδιώκουμε. Αν στο νου μας είναι ένα αντιρατσιστικό μάθημα, το να προτείνουμε μια λογοτεχνική παιδαριωδία σε μια λέσχη ανάγνωσης, μήπως τελικά το αποτέλεσμα θα είναι να απωθήσει τα παιδιά από τη μελέτη; Μήπως, όταν τα οδηγούμε στα στερεότυπα της γενιάς μας (άτιμη δεκαετία του '80... Πόσες ανοησίες του Σαμαράκη αναγκάστηκα να διαβάσω, για να είμαι προοδευτικός μαθητής...), τελικά επιτυγχάνουμε να θρέψουμε την αντίδραση των παιδιών προς το διαφορετικό, προς την υποδοχή του ξένου, προς την αλληλοκατανόηση κτλ κτλ; 

Διαβάζω την περίληψη μυθιστορήματος... "Ο Γιάννης και η Μαρία αγαπούν το μίσος, εκνευρίζονται με τους καθηγητές τους, τους ξένους και τ’ αδέλφια τους. Δέρνουν τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές τους, μαλώνουν με τους γονείς τους, εγκαταλείπουν τα σπίτια τους, μπλέκονται σε ρατσιστικές οργανώσεις. Προτιμούν τη βία, και ό,τι κάνουν το βρίσκουν σωστό. Βγάζουν γλώσσα στη ζωή και τη μουντζώνουν. Τι θα γίνει όμως όταν και η ζωή αποφασίσει να τους βγάλει τη γλώσσα; Όταν οι ίδιοι καταλάβουν ότι εκείνα που μισούν περισσότερο είναι τα είδωλά τους στον καθρέφτη;"

Τόση ιδεολογικοποίηση και στρατευμένη αντι-βία σε λίγες σειρές, δεν το περίμενα. 

Θα μου πει κάποιος φίλος... "Και τι προτείνεις ρε μεγάλε διανοούμενε";

Πολλά... Πάρα πολλά. Όμως για αρχή, ένα βιβλίο για μεγάλους που μεταγράφηκε και για εφήβους: Γιάννη Καλπούζου «Ιμαρέτ, Στη σκιά του ρολογιού», εκδ. Ψυχογιός (υπάρχει και από το Μεταίχμιο).

Όλα τα θέματα που έθεσα στην αρχή τίθενται μέσα σε αυτό το αριστούργημα... Παραθέτω την περίληψη:

"Άρτα 1854, Οθωμανοκρατία. Δυο αγόρια, που μέλλει να γίνουν αδελφικοί φίλοι, γεννιούνται την ίδια νύχτα, ο Λιόντος και ο Νετζίπ. Το μυθιστόρημα παρακολουθεί διαδοχικά και από τη σκοπιά του καθενός τη ζωή τους σε ήρεμους χρόνους αλλά και σε καιρούς εντάσεων και επαναστάσεων, αναπαριστώντας με μοναδικό τρόπο μια ολόκληρη εποχή.

Αλληλοδιδακτικό σχολείο, παιγνιώδεις φάρσες στον δια βίου ορκισμένο εχθρό τους Φάσγανο, οι δίδυμοι Εβραίοι Γιοσέφ και Μεναχέμ, ο έρωτας που και για τους δύο φίλους θα έχει απρόσμενη εξέλιξη, οι μορφές των δύο μανάδων, της Αγνής και της Σαφιγιέ, η κοσμοπολίτισσα Αναστασία, χοροεσπερίδες, Καφέ Αμάν, πετροπόλεμος, Ραμαζάνι, χαμάμ, τούρκικος Καραγκιόζης, πορνεία, αφορισμοί, κολίγοι, τσιφλικάδες, μάγκες της εποχής, εθνικισμός και μισαλλοδοξία, πλούτος και εξαθλίωση, γλυκιά και πικρή ζωή. Όλα έχουν θέση στο ιμαρέτ του Θεού, όπως λέει ο παππούς Ισμαήλ, ο θυμόσοφος, ανθρωπιστής και προεξάρχων του χορού των ηρώων, που καταδικάζει με σκωπτικό τρόπο την ανθρώπινη ματαιοδοξία και τις μικροπρεπείς συμπεριφορές.

Στη σκιά του ρολογιού που χτυπά τις οθωμανικές ώρες, Έλληνες, Οθωμανοί και Εβραίοι καταφέρνουν, σε πείσμα των όποιων εξουσιών απεργάζονται τη διχόνοια και παρά τις διαφορές τους, να συνυπάρξουν, να ονειρεύονται, να ελπίζουν, να ερωτεύονται και να αναπτύξουν στέρεες σχέσεις φιλίας”.

Βιβλίο για τη φιλία, την ισότητα, την αγάπη στον τόπο, την αγάπη στον συνάνθρωπο, την αγάπη στην πατρίδα χωρίς εθνικισμούς αλλά και χωρίς εθνομηδενισμούς, την αγάπη στην ιστορία… Την ιστορία ως μέλι και όχι ως δηλητήριο… 

Όχι άλλα δήθεν αντιφασιστικά λογοτεχνικά βιβλία στα παιδιά… Διότι στο τέλος κινδυνεύουμε να αναδείξουμε τον φασισμό ως εκδήλωση υγείας…